زیباشناسی واژگان قرآن از منظر صرفی

کلمه یا واژه، سنگ بنای ساخت زبانی است؛ بنایی فکری که از جلوه های آگاهی آدمی و برتری بر دیگر موجودات می باشد. برای زیباشناسی به ابزاری به نام واژه نیازمندیم. زبان عربی به توانمندی شگرفی در کنار اشتقاق های صرفی متمایز است و این امتیاز، آن را به داشتن واژگان بسیار توانمند ساخته است. منظور از زیباشناسی واژگان قرآن، درک زیبایی رابطه ی واژه با موضوع، یعنی رابطه ی دال با مدلول و همینطور درک تأثیر واژه در انتقال مفاهیم موردنظر آیه به ذهن است. زیباشناسی قرآن، شناسایی جمال و هنر کلام و بیان قرآن و کشف علل و عوامل تأثیرگذار در انفعال احساسات درونی و باطنی انسان و کشش به آن است. زیبایی قرآن از حیث انسجام میان ساخت و محتوا کامل است؛ زیرا ساختِ بی محتوا ارائه نمی کند؛ بلکه محتوای آن نیز در نهایت، برای بالا بردن سطح آگاهی زیباشناختی و به دنبال آن، تحقّق هدایت بشر است. هر کس آیات قرآن را بخواند درمی یابد که ساخت، دربردارنده ی محتوا و با آن پیوسته است؛ به گونه ای که این دو از هم جدا نیستند. زیبایی در قرآن، تمام آن چیزهایی است که احساسات را مخاطب قرار داده و دربالاترین و قوی ترین شکل تأثیرگذاریست. می توان گفت ویژگی الفاظ قرآن، انتخاب دقیق آن و تناسب آنها با معانی و نیز قرار گرفتن در جایگاه مناسب خویش در جملات و هماهنگی آنها با واژه های قبل و بعد از خود است. واژه ها گاه به شکل مفرد و گاهی به صورت جمع استعمال می شوند که این امر، تصادفی و بی هدف نیست؛ آنجا که سخن از ثبوت و دوام است، از اسم و صیغه های اسمیه استفاده شده است و در جایی که تجدّد و حدوث وجود دارد، فعل و صیغه های فعلیه به کار رفته اند. ریزبینی و نکته سنجی قرآن در انتخاب الفاظ، از حروف و ضمایر گرفته تا اسم و فعل و جملات و عبارات و همینطور نحوه ی به کارگیری کلمات، از مذکر و مونث گرفته تا معرفه و نکره و مفرد، مثنی یا جمع و در صیغه ها و اشتقاقات مختلف، به قدری شگفت انگیز و متناسب هستند که در ترجمه، تفسیر و فهم صحیح آیات قرآن، توجه به تمام این ریزه کاری ها و ظرافت ها لازم و ضروری است؛ به گونه ای که نمی توان سرسری و عجولانه از کنار آنها عبور کرد.